In een ver verleden heb ik het genoegen gehad om Nederlands te mogen studeren. Een van de belangrijkste onderdelen van het curriculum was het lezen van Nederlandse literatuur. Daar kwam veelvuldig de naam van Geert van Oorschot in voor.
Na het afronden van mijn studie is de liefde voor de Nederlandse literatuur gebleven. Het oeuvre van Gerard Reve neemt daarin een belangrijke plaats in voor mij en dan bovenal zijn brievenboeken. In deze boeken is ook veel ruimte weggelegd voor de correspondentie met Geert en Hillie van Oorschot. Daardoor had ik, voordat ik begon aan het boek van deze bespreking, mij al een beeld gevormd van wie Geert van Oorschot geweest moet zijn. Maar het dient gezegd te worden dat de biografie mijn stoutste verwachtingen heeft overtroffen. Of om het anders te zeggen, het is een zeer prettige uitgestelde kennismaking tussen Geert van Oorschot en mijzelf geweest.
De auteur, Arjen Fortuin, schrijft al een paar jaar voor de boekenbijlage van het NRC. Het was mij al enige tijd geleden ter ore gekomen dat hij bezig was met een proefschrift over van Oorschot. Ik heb daar direct een notitie van gemaakt, want dit was een boek wat ik perse gelezen wilde hebben.
Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: als ik hier met een sterrensysteem zou werken, zou dit boek van mij vijf sterren krijgen. Fortuin is erin geslaagd om het zeer boeiende leven van Van Oorschot (1909-1987) in een goede opbouw te beschrijven. In een heldere, bondige stijl geeft hij ons een blik in het leven van de roemruchte uitgever. Een tweede punt wat mij zeer aanspreekt is dat Fortuin echt als een wetenschapper te werk gaat. Hij houdt zich ver van diepzinnige psychologische analyses van van Oorschot en is zeer objectief in zijn beschrijving van hem. Hij laat de mooie en de minder fraaie zijden van het karakter van de uitgever zien en dat bovenal op basis van bronnen en niet op interpretatie.
Naast het biografische element van dit boek, is Fortuin er tevens in geslaagd om de lezer in een vogelvlucht mee te nemen door de Nederlandse cultuur van (bovenal het tweede gedeelte) de twintigste eeuw. Tal van bekende namen en gebeurtenissen passeren de revue, waardoor je echt weer in de jaren vijftig tot zeventig waant.
Als laatste wil ik de loftrompet steken over het feit dat Fortuin erin slaagt om met dit proefschrift (!) de literatuurwetenschap in Nederland uit de ivoren toren te trekken. In plaats van een uiterst complexe biografie die uitsluitend voor intimi geschreven is, heeft Fortuin een boek geschreven dat heel goed toegankelijk is voor een breder publiek, zonder daarbij in te boeten aan de eisen die bij een wetenschappelijke publicatie gesteld mogen worden.
Mijn advies is dus: kopen dit boek! Geert van Oorschot, uitgever is een toevoeging voor iedere boekenkast. Al was het alleen maar omdat het boek bol staat van de schitterende anekdotes over het leven van een zeer complex, veelzijdig en toch ook wel bewonderenswaardig mens.
2015
Arjen Fortuin.
Geert van Oorschot, uitgever.
Amsterdam: Uitgeverij Van Oorschot.